در دنیای امروز، مفاهیم «ارز دیجیتال» و «ارز فیات» به‌طور گسترده‌ای در عرصه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری اهمیت پیدا کرده‌اند. با رشد ارزهای دیجیتال نظیر بیت‌کوین و اتریوم، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال درک تفاوت‌ها و ویژگی‌های این ارزها نسبت به ارزهای فیات هستند که همچنان در سیستم‌های مالی جهانی نقش اساسی دارند. در این مقاله، به‌طور جامع به بررسی ویژگی‌ها و مزایا، معایب و فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات پرداخته می‌شود.
هدف این مقاله، ارائه اطلاعات کاربردی برای افرادی است که به‌دنبال درک بهتر تفاوت‌ها و چالش‌های این دو نوع ارز هستند. همچنین، برای سرمایه‌گذاران مبتدی و حرفه‌ای که قصد دارند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند، مفید خواهد بود. با مطالعه این مقاله، می‌توانید فرصت‌ها و ریسک‌های هر یک از این ارزها را بهتر ارزیابی کرده و تصمیمات بهتری در مسیر سرمایه‌گذاری اتخاذ کنید.
فهرست مطالب:
“ارز دیجیتال چیست؟” ارز دیجیتال به هر نوع ارزی اطلاق می‌شود که به‌صورت الکترونیکی و دیجیتال وجود دارد. این ارزها به‌وسیله فناوری‌های نوین بلاک‌چین (Blockchain) ایجاد و مدیریت می‌شوند و به‌طور غیرمتمرکز و بدون نیاز به یک مرجع مرکزی مانند بانک‌ها یا دولت‌ها عمل می‌کنند. مشهورترین ارزهای دیجیتال عبارتند از بیت‌کوین (Bitcoin)، اتریوم (Ethereum)، ریپل (XRP) و لایت‌کوین (Litecoin).
ارزهای دیجیتال برخلاف ارزهای فیات به‌صورت فیزیکی وجود ندارند و تمامی تراکنش‌ها و نقل‌وانتقال‌ها در بستر اینترنت انجام می‌شود. یکی از ویژگی‌های بارز ارزهای دیجیتال، عدم وابستگی به بانک‌ها و نهادهای دولتی است. این امر باعث شده که برخی افراد این ارزها را به‌عنوان یک راهکار برای کاهش وابستگی به سیستم‌های مالی سنتی و همچنین دور زدن قوانین مالی دولت‌ها در نظر بگیرند.
در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها و مزایا اشاره می‌کنیم:
ارزهای دیجیتال تحت کنترل هیچ دولت یا نهاد مرکزی نیستند و بر بستر شبکه‌های غیرمتمرکز مثل بلاک‌چین فعالیت می‌کنند. این ویژگی موجب کاهش سانسور و دخالت نهادهای واسطه می‌شود.
کاربران می‌توانند بدون نیاز به بانک یا مؤسسه مالی، مستقیماً با یکدیگر تبادل کنند. این ویژگی باعث افزایش سرعت و کاهش هزینه در تراکنش‌ها می‌شود.
تمامی تراکنش‌ها با استفاده از رمزنگاری قوی (cryptography) انجام می‌شوند که امکان تقلب، هک یا دست‌کاری را به‌شدت کاهش می‌دهد.
تراکنش‌های ثبت‌شده در بلاک‌چین برای همه قابل مشاهده می باشد و هیچ چیزی پنهان نیست. این موضوع شفافیت مالی را افزایش می‌دهد.
بیشتر ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین دارای سقف عرضه مشخص هستند (مثلاً ۲۱ میلیون واحد برای بیت‌کوین)، که باعث مقاومت در برابر تورم می‌شود.
این ارزها فقط در فضای مجازی وجود دارند و شکل فیزیکی (مثل اسکناس یا سکه) ندارند. تمامی مبادلات آنها از طریق اینترنت انجام می‌شود.
برخی ارزهای دیجیتال مثل اتریوم امکان اجرای قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) را دارند که فرآیندهای مالی خودکار و شرطی را ممکن می‌سازد.
تراکنش‌ها پس از تأیید نهایی در بلاک‌چین دیگر قابل لغو یا بازگشت نیستند، که موجب کاهش تقلب و بازپرداخت‌های بی‌مورد می‌شود.
کاربران می‌توانند ارزهای خود را در کیف پول‌های نرم‌افزاری (مثل اپلیکیشن‌ها) یا سخت‌افزاری (دستگاه‌های فیزیکی) ذخیره و مدیریت کنند.
ارزهای دیجیتال به اینترنت وابسته‌اند، نه جغرافیا یا مرزهای سیاسی. هر کسی در هر نقطه دنیا می‌تواند از آنها استفاده کند.
ارسال و دریافت پول در برخی ارزها ظرف چند ثانیه انجام می‌شود، برخلاف سیستم بانکی که ممکن است روزها زمان ببرد.
ارزهای دیجیتال را می‌توان تا چند رقم اعشار تقسیم کرد (مثلاً بیت‌کوین تا ۸ رقم اعشار)، که آن را برای پرداخت‌های خرد نیز مناسب می‌سازد.
اگرچه ارزهای دیجیتال مزایای زیادی دارند، اما معایب و چالش‌های قابل توجهی نیز به همراه دارند. در ادامه به برخی از این معایب اشاره می‌کنیم:
نوسانات قیمت: ارزهای دیجیتال به دلیل نوسانات شدید قیمت، می‌توانند ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاران داشته باشند.
چالش‌های قانونی: در بسیاری از کشورها، ارزهای دیجیتال هنوز به‌طور کامل قانونی نشده‌اند و قوانین مربوط به آنها همچنان در حال توسعه است.
دسترسی به فناوری: برای استفاده از ارزهای دیجیتال، نیاز به دسترسی به اینترنت و تکنولوژی‌های جدید است، که برای برخی افراد یا کشورها ممکن است مشکل‌ساز باشد.
محدودیت در پذیرش عمومی: با وجود رشد روزافزون ارزهای دیجیتال، هنوز برخی کسب‌وکارها و کشورها از پذیرش آنها امتناع می‌کنند.
آسیب‌پذیری به حملات سایبری: با اینکه بلاک‌چین‌ها امن هستند، کیف پول‌های دیجیتال و صرافی‌ها ممکن است در معرض هک قرار گیرند، که منجر به از دست رفتن دارایی‌های کاربران شود.
ارز فیات به ارزی اطلاق می‌شود که توسط یک دولت به‌عنوان وسیله تبادل قانونی برای پرداخت کالاها و خدمات پذیرفته شده است. این ارزها معمولاً به‌صورت کاغذی یا سکه‌ای وجود دارند و دولت‌ها به‌طور مستقیم مسئول صدور و تنظیم آنها هستند. معروف‌ترین ارزهای فیات شامل دلار آمریکا (USD)، یورو (EUR)، پوند انگلیس (GBP) و ین ژاپن (JPY) هستند.
ارزهای فیات هیچ‌گونه پشتوانه فیزیکی ندارند و ارزش آنها صرفاً به‌واسطه اعتماد عمومی و اقتصاد ملی است که پشت آن قرار دارد. برخلاف ارز دیجیتال، ارزهای فیات تحت نظارت بانک‌های مرکزی و دولت‌ها قرار دارند و تراکنش‌های آنها از طریق سیستم‌های بانکی و مالی سنتی انجام می‌شود.
در اینجا به برخی از ویژگی‌ها و مزایای ارزهای فیات اشاره می‌کنیم:
ارز فیات توسط دولت‌ها یا بانک‌های مرکزی صادر و تضمین می‌شود. اعتبار آن به اقتصاد و سیاست‌های دولت بستگی دارد.
در تمامی کشورها به‌عنوان واحد پول قانونی برای پرداخت‌ها و معاملات پذیرفته می‌شود.
ارزهای فیات نسبت به ارزهای دیجیتال نوسان کمتری دارند و در بیشتر موارد دارای ثبات قیمتی هستند.
بانک‌های مرکزی با استفاده از سیاست‌های پولی می‌توانند عرضه ارز فیات را کنترل کرده و از بروز تورم جلوگیری کنند.
ارز فیات به‌راحتی در دسترس عموم مردم قرار دارد و برای خرید کالاها، پرداخت هزینه‌ها و انجام تراکنش‌های روزمره قابل استفاده است.
ارزهای فیات از طریق بانک‌ها، خودپردازها، کارت‌های اعتباری و سیستم‌های پرداخت آنلاین قابل دسترسی هستند.
تمامی تراکنش‌ها با ارز فیات تحت قوانین و مقررات مالی و حقوقی قرار دارند و پیگیری حقوقی آنها امکان‌پذیر است.
ارز فیات هم به‌صورت اسکناس و سکه (فیزیکی) و هم به‌صورت دیجیتال (کارت‌های بانکی، پرداخت آنلاین) قابل استفاده است.
معایب ارز فیات به شرح زیر می باشد:
تورم و کاهش ارزش: ارزهای فیات ممکن است در صورت چاپ بیش از حد یا سیاست‌های اقتصادی نادرست دچار تورم شوند که منجر به کاهش قدرت خرید آنها می‌شود.
کنترل دولت‌ها: ارزهای فیات تحت کنترل دولت‌ها و بانک‌های مرکزی قرار دارند، که ممکن است باعث محدودیت‌هایی در نقل و انتقالات بین‌المللی و تصمیمات اقتصادی اشتباه شود.
نوسانات اقتصادی: در برخی کشورها، ارزش ارزهای فیات ممکن است به دلیل بحران‌های اقتصادی، جنگ‌ها یا سیاست‌های نادرست دچار نوسانات شدید شود.
هزینه‌های تراکنش: برای انتقال ارزهای فیات به‌ویژه در تراکنش‌های بین‌المللی، هزینه‌های زیادی مانند کارمزد بانکی و هزینه تبدیل ارز وجود دارد.
وابستگی به بانک‌ها و واسطه‌ها: برای انجام تراکنش‌های ارز فیات، معمولاً نیاز به بانک‌ها یا مؤسسات مالی به عنوان واسطه وجود دارد که می‌تواند زمان‌بر و پرهزینه باشد.
در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات می‌توان به تفاوت‌های زیادی اشاره کرد که در ادامه به طور خلاصه آنها را بررسی می‌کنیم:
ارز دیجیتال: در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات ارزهای دیجیتال به صورت غیرمتمرکز اداره می‌شوند. این بدان معناست که هیچ نهاد دولتی یا مرکزی آنها را کنترل نمی‌کند. این امر با استفاده از فناوری بلاک‌چین و رمزنگاری تأمین می‌شود.
ارز فیات: ارزهای فیات در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات تحت کنترل و نظارت بانک‌های مرکزی و دولت‌ها هستند. بانک مرکزی می‌تواند عرضه پول را تنظیم کرده و در نتیجه تأثیرات اقتصادی زیادی روی بازار و ارزش ارز داشته باشد.
ارز دیجیتال: تراکنش‌های ارز دیجیتال معمولاً به صورت سریع و بدون واسطه انجام می‌شود. همچنین، این تراکنش‌ها از نظر امنیتی با استفاده از فناوری‌های رمزنگاری محافظت می‌شوند.
ارز فیات: تراکنش‌های ارز فیات در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات معمولاً از طریق بانک‌ها یا مؤسسات مالی انجام می‌شود و این فرآیند به دلیل وجود واسطه‌ها ممکن است زمان‌بر باشد. بانک‌ها یا دولت‌ها معمولاً مسئولیت امنیت تراکنش‌ها را بر عهده دارند.
ارز دیجیتال: ارزهای دیجیتال در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات به طور کلی نوسانات بیشتری دارند و ارزش آنها می‌تواند به طور قابل توجهی تغییر کند. این نوسانات به دلیل تقاضا و عرضه بازار، اخبار اقتصادی و تغییرات تکنولوژیکی ایجاد می‌شود.
ارز فیات: ارزهای فیات معمولاً نسبت به ارزهای دیجیتال دارای ثبات بیشتری هستند، زیرا بانک‌های مرکزی از ابزارهای اقتصادی برای حفظ ثبات قیمت‌ها استفاده می‌کنند. با این حال، در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات آنها نیز می‌توانند تحت تأثیر بحران‌های اقتصادی و تصمیمات دولت‌ها قرار گیرند.
ارز دیجیتال: پذیرش ارزهای دیجیتال در معرفی فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات هنوز در حال رشد است، اما به عنوان یک روش پرداخت در برخی مناطق و کسب‌وکارها پذیرفته شده است. برخی کشورها ارزهای دیجیتال را قانونی کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر هنوز محدودیت‌هایی برای استفاده از آنها دارند.
ارز فیات: ارزهای فیات در سطح جهانی پذیرفته شده‌اند و می‌توانند به راحتی در تمام معاملات و خرید و فروش‌ها استفاده شوند. این ارزها در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات توسط دولت‌ها به رسمیت شناخته می‌شوند و هیچ محدودیتی برای استفاده از آنها در معاملات وجود ندارد.
ارز دیجیتال: ارزهای دیجیتال در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات به دلیل نوسانات بالا، ممکن است در بلندمدت به عنوان یک ذخیره ارزش پایدار عمل نکنند. برخی از افراد از آنها به عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری یا حتی ذخیره ارزش در مقابل تورم استفاده می‌کنند.
ارز فیات: ارزهای فیات در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات، به‌ویژه در کشورهای با اقتصادهای پایدار، معمولاً به عنوان یک ابزار ذخیره ارزش در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، در صورت وقوع تورم یا بحران‌های اقتصادی، ممکن است ارزش آنها کاهش یابد.
ارز دیجیتال: در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات بسیاری از ارزهای دیجیتال به افراد این امکان را می‌دهند که به صورت ناشناس تراکنش کنند. البته برخی از ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین هنوز قابل ردیابی هستند، اما برخی از آنها مانند مونرو (Monero) و زی کش (Zcash) به مراتب سطح بالاتری از ناشناسی را ارائه می‌دهند.
ارز فیات: در بررسی فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات باید گفت در ارز فیات، هویت افراد معمولاً ثبت و ردیابی می‌شود، به‌ویژه زمانی که از بانک‌ها یا مؤسسات مالی برای انتقال پول استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: آموزش ترید ارز دیجیتال
بعد از بررسی فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات باید گفت که اگرچه ارز دیجیتال رشد زیادی داشته است و به ویژه در میان سرمایه‌گذاران و فناوری‌های مالی محبوبیت پیدا کرده، اما احتمال اینکه به طور کامل جایگزین ارز فیات شود، هنوز کم است. ارزهای دیجیتال به دلیل ویژگی‌هایی مانند نوسانات شدید قیمت، عدم پذیرش عمومی گسترده و چالش‌های قانونی هنوز برای استفاده به‌عنوان پول رسمی و روزمره مناسب نیستند.
با این حال، ممکن است ارزهای دیجیتال به ویژه ارزهای دیجیتال ملی (CBDC) که توسط دولت‌ها منتشر می‌شوند، در آینده نقش مهمی در سیستم‌های مالی ایفا کنند و به‌عنوان تکمیل‌کننده ارزهای فیات عمل کنند. ارزهای دیجیتال می‌توانند به کاهش هزینه‌های تراکنش، تسهیل پرداخت‌های بین‌المللی و افزایش شفافیت کمک کنند، اما ارز فیات به دلیل پشتیبانی دولت‌ها و ثبات نسبی همچنان به‌عنوان ارز رسمی در بسیاری از کشورها باقی خواهد ماند.
در نتیجه، احتمالاً ارز دیجیتال و ارز فیات به‌طور موازی در آینده وجود خواهند داشت و ارزهای دیجیتال بیشتر نقش مکمل خواهند داشت تا جایگزین کامل.
نوین پرداخت یکی از مجموعه‌های فعال و معتبر در حوزه خدمات پرداخت ارزی و خرید و فروش ارزهای دیجیتال در ایران است. این پلتفرم با فراهم کردن بستری امن، سریع و ساده، امکان خرید انواع ارزهای دیجیتال محبوب مانند بیت‌کوین، اتریوم، تتر و دیگر رمزارزها را برای کاربران ایرانی فراهم کرده است. نوین پرداخت با پشتیبانی قوی و تجربه چندساله در حوزه مالی و تکنولوژی، تلاش می‌کند تا خدماتی شفاف، مطمئن و مطابق با استانداردهای جهانی ارائه دهد و فرآیند ورود به دنیای ارزهای دیجیتال را برای کاربران آسان‌تر سازد.
در نهایت، در فرق بین ارز دیجیتال و ارز فیات و انتخاب بین آن ها بستگی به نیازها، اهداف سرمایه‌گذاری و شرایط اقتصادی هر فرد دارد. ارزهای دیجیتال می‌توانند فرصت‌های جدیدی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند، اما نوسانات بالای آنها و عدم پذیرش جهانی هنوز چالش‌هایی هستند که باید در نظر گرفته شوند. از سوی دیگر، ارزهای فیات از لحاظ پایداری و پذیرش جهانی مزایای بیشتری دارند، اما به دلیل وابستگی به سیستم‌های متمرکز ممکن است تحت تأثیر بحران‌های اقتصادی قرار گیرند. سرمایه‌گذاران باید با دقت بیشتری شرایط بازار، ریسک‌ها و فرصت‌ها را بررسی کنند و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنند.
